Akcja Katolicka

WCZORAJ I DZIŚ AKCJI KATOLICKIEJ

     Każda organizacja społeczna, stowarzyszenie, ruch społeczny ma własny program działania i kieruje się określonym systemem wartości. Ludzie zanim przystąpią do tych struktur powinni zapoznać się z ich celami, zadaniami, powinnościami i prawami, aby świadomie i odpowiedzialnie potem w nich uczestniczyć. Autentyczne zaangażowanie się uczestników, czyli z przekonania i potrzeby serca, w realizację celów danej struktury organizacyjnej – decyduje o jakości jej funkcjonowania. Osoby te powinny utożsamiać się z organizacją, do której przynależą, gdyż tylko tacy ludzie nadają stowarzyszeniu, ruchowi społecznemu określoną dynamikę i zapewniają ich rozwój. Stowarzyszenie nie spełni pokładanych w nim nadziei, gdy znajdą się w jego szeregach osoby przypadkowe. Oni nigdy nie będą utożsamiać się z organizacją, stowarzyszeniem czy ruchem społecznym ani ich promować.

1. Rys historyczny Akcji Katolickiej

      Czym jest Akcja Katolicka? Jest ona publicznym stowarzyszeniem katolików świeckich (laikatu), którzy dobrowolnie angażują się do bezpośredniej współpracy z hierarchią kościelną, aby wspólnie realizować apostolskie zadania Kościoła. AK zmierza do większego „nasycenia” życia publicznego wartościami chrześcijańskimi.

      Akcja Katolicka powstała w Kościele z powodów religijnych. Przemiany cywilizacyjne na przełomie XIX i XX wieku, oprócz zjawisk pozytywnych, wywołały też wiele negatywnych fenomenów. Zasadnicze zło tamtych czasów to usiłowanie odrzucenia Boga i Jego obecności w życiu społecznym przez zakwestionowanie znaczenia zasad moralnych (próbowały tego dokonać m.in. rewolucja bolszewicka, system komunistyczny, rządy ateistów w Meksyku itp.). Wypowiedziano walkę Kościołowi i temu wszystkiemu co sakralne. Papieże tego okresu, poszukując wyjścia z tego zawirowania religijno-moralnego, postanowili na nowo ożywić ducha Ewangelii w świecie, zwrócić uwagę na obecność Bożego prawa w życiu publicznym, relacjach międzyludzkich. Środkiem do osiągnięcia tego celu miał być w Kościele ruch nazwany: „Akcją Katolicką”. Chodziło w nim o zespolenie wszystkich sił i wysiłków katolików, aby uznali panowanie Chrystusa w swoim życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, publicznym. Celem tego przedsięwzięcia było odnowienie życia katolickiego w rodzinie i społeczeństwie, poprzez tworzenie organizacji i skupianie w nich ludzi, którzy najpierw będą pogłębiać swoją wiarę, a następnie oddziaływać na innych. Wszystko to miało się odbywać w jedności z hierarchią Kościoła.

      Akcja Katolicka została powołana do życia przez papieża Piusa XI w 1928 roku. Choć jako nazwa pojawia się już wcześniej w motu proprio Piusa X w 1903 r. Jednak formalnie do życia powołał Akcję Katolicką Pius XI, przedstawiając główne założenia Stowarzyszenia w encyklice Ubi arcano w 1922 roku. Ten sam papież w encyklice Divini Redemptoris wyznaczył AK zadania na rzecz budowania państwa sprawiedliwości społecznej. Pius XI w 1925 r. wprowadził obchody święta Chrystusa Króla, obecnie święta Akcji Katolickiej.

2. Akcja Katolicka w Polsce

      Jeśli chodzi działalność AK w Polsce, to we wrześniu 1928 r. utworzona została Komisja Episkopatu dla Akcji Katolickiej. Jej celem była koordynacja spraw związanych z powstaniem i rozwojem AK. Na posiedzeniu we wrześniu 1929 r. Komisja Prawna Episkopatu Polski postanowiła założyć w Poznaniu główną centralę polskiej Akcji Katolickiej. W czerwcu 1930 r. otrzymała ona jednolity Statut Konstytucyjny dla całego kraju, który w listopadzie zatwierdził papież Pius XI. Również  w listopadzie Prymas Polski August Hlond utworzył Naczelny Instytut Akcji Katolickiej (NIAK) z siedzibą w Poznaniu. Naczelnym asystentem został biskup Walenty Dymek, patronem obrano św. Wojciecha, a główną doroczną uroczystość wyznaczono na święto Chrystusa Króla. Na początku 1931 r. zaczął się ukazywać centralny organ Akcji – miesięcznik „Ruch Katolicki”. W latach 1930-1932 w poszczególnych diecezjach utworzono Diecezjalne Instytuty Akcji Katolickiej.

      Przed II wojną AK w Polsce była organizacją bardzo prężną. Liczyła ok. 750 tys. członków. Miała wiele osiągnięć na polu religijnym, społecznym i narodowym. W jej szeregach funkcjonowało wielu wybitnych działaczy, z których wielu zginęło w czasie  wojny.

      W latach 1939 – 1945 AK musiała zawiesić swą działalność z powodu trwania II wojny światowej. Z kolei po wojnie nie mogła wznowić swojego funkcjonowania, gdyż jej działalność  została zabroniona przez komunistów.

      Dopiero po odzyskaniu suwerenności, Ojciec Święty Jan Paweł II wskazał w 1993 r. na szczególne znaczenie Akcji Katolickiej i zwrócił się do polskich biskupów z apelem: Trzeba więc, aby na nowo odżyła. Bez niej bowiem infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna. Podejmując to wezwanie, Konferencja Episkopatu Polski powołała w 1996 roku do życia Akcję Katolicką. Pierwsze struktury nowego stowarzyszenia zaczęły powstawać w rok po historycznym spotkaniu polskich biskupów z Janem Pawłem II. Od 1996 roku w całej Polsce, z różną intensywnością, zaczęto tworzyć diecezjalne instytuty i parafialne oddziały Akcji Katolickiej.

3. Cele, zadania i formy działalności Akcji Katolickiej

      Celem Akcji Katolickiej jest pogłębienie formacji chrześcijańskiej jej uczestników, oraz współpraca świeckich z hierarchią kościelną w realizacji misji Kościoła. Dlatego AK cechuje silna więź z biskupami i kapłanami. Jest to zatem wspólnota świeckich powołana do pomocy duchowieństwu w apostolstwie i ewangelizacji, rozwoju Kościoła katolickiego. AK uaktywnia licznych świeckich w budowaniu Kościoła Chrystusowego i realizacji jego misji apostolskiej, wskutek czego mogą oni czynić obecnym i aktywnym Kościół w takich miejscach i takich okolicznościach, gdzie jedynie przy ich pomocy stać się on może „solą ziemi”. Ze strony kapłanów, jako asystentów, AK ma mieć zapewnioną taką pomoc duchową, dzięki której jej uczestnicy będą wzrastać w jedności z Chrystusem i Kościołem.

Akcja Katolicka realizuje swoje cele poprzez:

1. Pogłębianie życia religijnego, moralnego, intelektualnego i kulturalnego swoich uczestników;
2. Podejmowanie zadań apostolskich, zgodnych z charyzmatem Stowarzyszenia (powołanie do apostolstwa otrzymaliśmy bowiem wszyscy na mocy sakramentu chrztu i bierzmowania);
3. Przenikanie wartościami ewangelicznymi życia rodzinnego, społecznego i publicznego;
4. Zajmowanie stanowiska w sprawach publicznych Kościoła, a zwłaszcza reagowanie na zagrożenia wiary i moralności chrześcijańskiej: w diecezji, po uzgodnieniu z biskupem diecezjalnym; na szczeblu krajowym, w porozumieniu z Krajowym Asystentem Kościelnym;
5. Kształcenie i wychowanie katolików (przyszłych działaczy katolickich) do aktywności w życiu społecznym, gospodarczym, kulturalnym i politycznym;
6. Angażowanie się w formację dzieci i młodzieży.

     Te podstawowe cele AK powinni znać wszyscy jej uczestnicy, by mogli świadomie i odpowiedzialnie angażować się w realizację programu swojego Stowarzyszenia. W każdym razie AK, ze względu na wyjątkowe miejsce w strukturze Kościoła, powinna skupiać ludzi, którzy dzięki formacji będą świadomie realizować – chrześcijańskie powołanie do świętości.

      Akcja Katolicka wskazuje również środki prowadzące do poznania i umiłowania Boga. Są nimi m.in.:

1. Modlitwa. Oznacza to, że uczestnicy AK mają być ludźmi modlitwy, a więc chodzi o to, by wiara przenikała życie, a życie wiarę. Członkowie AK są świadomi, iż modlitwa otwiera nowe horyzonty myślenia i pozwala dostrzegać sens w tym, kim są i ku czemu zmierzają oraz pomaga im przezwyciężać trudności i wytrwać w przeciwnościach. Modlitwa jest mocą i mądrością w podejmowanych inicjatywach ewangelizacyjnych. To dzięki modlitwie członkowie AK dorastają do misji, do której wezwał ich Bóg.
2. Liturgia. Uczestnicy AK cenią sobie Mszę św. i wszelkie nabożeństwa w świątyni, gdyż poprzez nie dokonuje się uświęcenie człowieka i uwielbienie Boga. Owocny udział w liturgii przejawia się w godnym przyjęciu Komunii Świętej podczas Eucharystii, a po wyjściu z Mszy św. w postawie wiernego wypełnienia woli Bożej i kierowaniu się miłością, prawdą, sprawiedliwością w życiu codziennym. Do świadomego i owocnego udziału w liturgii potrzebna jest wiara, która sprawia, że liturgia staje się rzeczywistym spotkaniem człowieka z Bogiem.
3. Lektura Pisma Świętego. Słowo Boże jest punktem odniesienia w formacji każdego człowieka, także uczestnika AK. W Słowie Bożym jest aktywnie obecny Bóg, który mówi do człowieka. Ilekroć bierzemy Biblię do ręki, zaczyna nam towarzyszyć Bóg, który pragnie, bym Go rozpoznał i z Nim przebywał.
4. Sakramenty. Są one ustanowione przez Chrystusa i Kościół jako widzialne znaki łaski i miłości Boga do człowieka. W sakramentach dochodzi do spotkania człowieka wierzącego ze zbawiającym Bogiem. Sakramenty są znakami zbawienia, przez które Bóg daje człowiekowi nowe życie, umacnia je i gwarantuje stały rozwój przez: dary Ducha Świętego, pokarm duchowy, przebaczenie grzechów, umocnienie w chorobie za pośrednictwem posłanych duszpasterzy, czy błogosławieństwo miłości dwojga ludzi. Sakramenty są znakami, w których Bóg kieruje ku ludziom zobowiązania moralne, właściwe poszczególnym sakramentom. Autentyczne korzystanie z sakramentów powoduje wzrost duchowy człowieka.
5. Pobożność Maryjna. Najświętsza Maryja Panna, Królowa Apostołów – jest doskonałym wzorem dla życia duchowego i apostolskiego, która w czasie ziemskiego życia, podobnego do życia innych, pełnego trosk rodzinnych i pracy, jednoczyła się zawsze najściślej ze swoim Synem i współuczestniczyła w szczególny sposób w dziele Zbawiciela. Uczestnicy AK są zaproszeni do tego, aby z wielką pobożnością oddawali cześć Niepokalanej i powierzali Jej macierzyńskiej opiece swoje życie i apostolstwo.

     W oparciu o wymienione powyżej cele  oraz środki prowadzące do poznania i umiłowania Boga – Akcja Katolicka ma skutecznie ożywiać życie apostolskie w parafii, a przy tym dawać gwarancję takiej współpracy w duszpasterstwie lokalnym, której nie zapewniają inne stowarzyszenia czy wspólnoty. Ma włączać się w diecezjalny i parafialny program pracy duszpasterskiej. AK to szkoła wiary, apostolstwa, dawania świadectwa i budzenia nowych inicjatyw w Kościele. W strukturach AK powinni pojawić się również tacy ludzie, którzy będą całkowicie oddani sprawom Kościoła, gotowi na wszystko dla Chrystusa.

      Dlatego szczególnym zadaniem AK dzisiaj jest udział w „nowej ewangelizacji”, czyli chodzi o dotarcie do tych ludzi, którzy zatracili wiarę lub ją osłabili na skutek sekularyzmu, laicyzmu, ateizmu. Obowiązkiem członków AK, jako dobrze uformowanych osób, jest angażowanie się – w zależności od potrzeb danej parafii – w te sektory życia, które dotąd były niezagospodarowane w sensie religijnym, charytatywnym, kulturalnym, wychowawczym. Ludzie AK zatem powinni zajmować miejsca w życiu społecznym (polityka, gospodarka, kultura) na miarę swoich charyzmatów i możliwości. A jako najbliżsi współpracownicy ks. proboszcza, mają być osobami dyspozycyjnymi do działania w różnych dziedzinach życia parafialnego.

      Dzieła, w które angażują się członkowie Akcji Katolickiej, to m.in.: działalność na rzecz parafii (współpraca z księżmi w organizowaniu rekolekcji i misji parafialnych, tworzenie oprawy liturgicznej podczas Mszy świętych); działalność wydawnicza (biuletyny, gazety, książki katolickie); działalność kulturalna (biblioteki, czytelnie książek i czasopism katolickich); działalność informacyjna (gazeta parafialna, strona internetowa parafii, kolportaż prasy katolickiej w parafiach, organizacja i prowadzenie bibliotek parafialnych); działalność wychowawcza, dobroczynna (prowadzenie świetlic dla dzieci i młodzieży, rehabilitacja młodzieży niepełnosprawnej, organizacja wypoczynku dla dzieci z biednych rodzin, stołówki dla ubogich, noclegownie, kasy pożyczkowe); działalność turystyczna (pielgrzymki, wycieczki); działalność sportowa (konkursy i zawody); działalność gospodarcza (np. na rzecz pomocy bezrobotnym i samotnym).  

4. Struktura organizacyjna i najważniejsze założenia statutowe AK

     Strukturę AK tworzą m.in.: 1) Krajowy Instytut Akcji Katolickiej; 2) Diecezjalne Instytuty Akcji Katolickiej; 3) Parafialne Oddziały Akcji Katolickiej. Akcja Katolicka w Polsce liczy obecnie ok. 30 tys. członków zwyczajnych. Jest obecna we wszystkich diecezjach, a także w Ordynariacie Polowym WP. A zatem zgodnie z charyzmatem Stowarzyszenia terenem jego działalności jest: parafia, diecezja, Kościół lokalny.

     Członkiem zwyczajnym Akcji Katolickiej może zostać katolik świecki, który ukończył 18 rok życia. Przyjęcie do AK poprzedza odbycie rocznego stażu kandydackiego, który w uzasadnionych przypadkach może być skrócony. Wymóg tego stażu nie dotyczy osób, które bezpośrednio przed złożeniem deklaracji były członkami Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, przynajmniej przez okres jednego roku.

     Osoby sprawujące funkcje w statutowych organach wykonawczych Akcji Katolickiej, nie mogą jednocześnie sprawować kierowniczych stanowisk w partiach politycznych. Członkowie AK mogą należeć do partii lub organizacji, które nie sprzeciwiają się wartościom chrześcijańskim i nauczaniu Kościoła. Parafialne Oddziały Akcji Katolickiej powołuje uchwałą Zarząd Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej.

Uwagi końcowe

      Wydaje się, że tam, gdzie tworzenie Akcji Katolickiej w danej diecezji oparto na odpowiednim i solidnym przygotowaniu, obecnie to Stowarzyszenie rozwija się, powstają nowe parafialne oddziały. Natomiast tam, gdzie AK powołano bez odpowiedniej formacji – istnieją trudności z jej należytym funkcjonowaniem. Jednak nawet tam, gdzie AK rozwija się – wymaga ona ciągłego czuwania i troski, aby nie zniweczyć pracy, którą dotychczas wykonano.

     Ale nigdy nie należy żałować czasu na spotkania z uczestnikami AK. Nie zawsze liczebność czy frekwencja na spotkaniach powinna być najważniejszą kwestią, lecz najbardziej istotna jest droga formacyjna. Z drugiej jednak strony, każdy kto wstępuje do AK – ma obowiązek uczestniczyć w spotkaniach formacyjnych w parafii, jak i poza nią. Celem obecności w AK nie jest samo wstąpienie do tego Stowarzyszenia, bycie jego członkiem, ale przez uczestnictwo w nim należy poszukiwać sposobów uświęcenia swojego życia. Nieustanna (permanentna) formacja w AK ma pomagać dojrzewać w wierze, kształtować siebie na miarę wymagań Ewangelii i zdobywać wewnętrzny ład, pokój i równowagę ducha. Udział w formacji w AK jest konieczny, by każdy wzrastał w życiu duchowym. Ten wzrost zapewnia oczywiście Bóg i Jego łaska, której należy jednak poszukiwać. Dlatego formacja w AK jest poszukiwaniem takich fundamentów duchowych, które pozwalają człowiekowi współpracować z łaską Bożą i wewnętrznie się rozwijać.  

     Przed AK stoją wciąż nowe wyzwania, gdyż pojawiają się nowe problemy w Kościele i świecie, których bez zaangażowania ludzi świeckich nie sposób jest rozwiązać. Sami kapłani nie poradzą sobie z tymi problemami. Oczekują wsparcia i pomocy ze strony laikatu. Katolicy świeccy są potrzebni Kościołowi, aby było więcej dobra na ziemi dzięki ich świętości. Dzięki m.in. członkom Akcji Katolickiej to dobro kiełkuje i rośnie w parafiach.

Modlitwa uczestnika Akcji Katolickiej

Bądź uwielbiony Boże za łaskę chrztu świętego, dzięki której stałem się członkiem Twojego Mistycznego Ciała – Kościoła świętego.

Dziękuję Ci, Panie, za powołanie i umocnienie mnie do apostolstwa.

Dziękuję Ci, Boże, za obdarzenie mnie charyzmatem głoszenia Dobrej Nowiny współczesnemu człowiekowi w łączności z moim biskupem i proboszczem. Przeżywam wielkość swego powołania, lecz uświadamiam sobie także słabość i kruchość moją.

Dlatego proszę Cię, Boże, Stwórco i Królu Wszechświata, byś wspierał mnie w budowaniu Twojego Królestwa.

Spraw, bym czynnie uczestniczył w życiu Twojego Kościoła i Ojczyzny.

Dodawaj mi sił i mądrości, bym modlitwą i apostolską działalnością uświęcał moje życie osobiste i rodzinne, sferę pracy i wypoczynku, sektor kultury i życia publicznego.

Ześlij, proszę, światło Ducha Świętego, bym Twoją pomocą wsparty, mógł właściwie formować siebie i innych zgodnie z tradycją Kościoła katolickiego.

Użycz mi tej łaski, abym uczestnicząc w Akcji Katolickiej, był dyspozycyjnym, gotowym do wyrzeczeń, wiernym podjętym postanowieniom i wytrwałym w przeciwnościach.

Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg przez wszystkie wieki wieków. Amen.

 Święty Wojciechu i Bł. Stanisławie Kostko Starowieyski – Patronowie Akcji Katolickiej w Polsce. Módlcie się za nami.