KALENDARIUM HISTORYCZNE POLSKI
KALENDARIUM NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI
6 sierpnia 1914 r.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej, w której do walki stanęli przeciwko sobie zaborcy, utworzona przez Józefa Piłsudskiego Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów, aby po przekroczeniu granicy w Michałowicach wywołać powstanie w zaborze rosyjskim. Po przejściu przez Słomniki i Miechów dotarła do Kielc.
16 sierpnia 1914 r.
W Krakowie powstał Naczelny Komitet Narodowy (NKN) jako najwyższa władza wojskowa, polityczna i skarbowa dla Polaków z Galicji z programem utworzenia monarchii Austro-Węgiersko-Polskiej. NKN był zapleczem politycznym Legionów Polskich, przez które przeszło ok. 25 tys. żołnierzy walczących m.in. pod Rafajłową, Konarami, Rokitną, Rarańczą, Kostiuchnówką. W 1917 r. po odmowie złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu większość legionistów została internowana.
Listopad 1914 r.
W Puławach rozpoczęto tworzenie formowanego z polskich ochotników Legionu Puławskiego – walczącego u boku Rosji; oddział rozwiązano po roku, tworząc Brygadę Strzelców Polskich, z której w 1917 r. utworzono Dywizję Strzelców Polskich, która po rewolucji lutowej weszła w skład I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej żołnierze Korpusów Polskich w Rosji podjęli walkę z wojskami bolszewików. W maju 1918 r. Niemcy rozbroili Korpus Polski, część żołnierzy przedarła się na Murmań opanowany przez wojska ententy (bolszewicy otrzymali rozkaz rozstrzeliwania bez sądu każdego pojmanego Polaka).
5 stycznia 1915 r.
W Vevey z inicjatywy m.in. Henryka Sienkiewicza i Ignacego Jana Paderewskiego powstał Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, w którego prace zaangażowani byli m.in.: późniejszy prezydent RP Gabriel Narutowicz, matka Urszula Ledóchowska – założycielka zgromadzenia Urszulanek Serca Jezusa Konającego, kanonizowana w 2003 r. Rozdziałem darów napływających z całego świata zajmował się m.in. Książęco-Biskupi Komitet Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny (charytatywna organizacja, założona na początku 1915 r. w Krakowie przez biskupa Adama Stefana Sapiehę).
15 lutego 1918 r.
Na znak protestu przeciwko podpisaniu m.in. przez Niemcy i Austro-Węgry pokoju z Ukraińską Republiką Ludową, w wyniku którego przyłączono część ziem polskich (Chełmszczyznę, część Podlasia) do Ukrainy – II Brygada Legionów przedarła się przez oddziały austriackie, przechodząc na stronę rosyjską.
7 października 1918 r.
Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość; jej odezwa głosiła: „Stajemy na podstawie ogólnych zasad pokojowych, głoszonych przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, a obecnie przyjętych przez cały świat, jako podstawa do urządzenia nowego współżycia narodów. W stosunku do Polski zasady te prowadzą do utworzenia niepodległego państwa, obejmującego wszystkie ziemie polskie, z dostępem do morza, z polityczną i gospodarczą niezawisłością, jako też z terytorialną nienaruszalnością, co przez traktaty międzynarodowe zagwarantowane będzie”.
12 października 1918 r.
Rada Regencyjna przejęła od okupantów władzę zwierzchnią nad wojskiem.
28 października 1918 r.
W Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna Galicji i Śląska Cieszyńskiego, zrzeszająca przedstawicieli polskich stronnictw politycznych, z Wincentym Witosem jako przewodniczącym. Jej celem było przejęcie władzy z rąk austriackiego zaborcy.
30 października 1918 r.
Rada Narodowa w Cieszynie (powołana 19 października) proklamowała przynależność Księstwa Cieszyńskiego do Polski, tego dnia austriacką władzę obalono w Tarnowie.
31 października 1918 r.
Polska Komisja Likwidacyjna przejęła władzę w Krakowie.
1 listopada 1918 r.
Ukraińcy opanowali główne budynki we Lwowie, co rozpoczęło trzytygodniowe zmagania o miasto na czele z nielicznymi oddziałami polskimi dowodzonymi przez kpt. Czesława Mączyńskiego, z bohaterskim udziałem młodzieży – „lwowskich orląt”. Po nadejściu odsieczy wojskowej 21/22 listopada oddziały ukraińskie zostały wyparte ze Lwowa, ale przez następne miesiące trwała wojna polsko-ukraińska.
6-7 listopada 1918 r.
W nocy w Lublinie powstał ludowy rząd Ignacego Daszyńskiego, utworzony przez działaczy lewicy niepodległościowej.
10 listopada 1918 r.
Po zwolnieniu z wiezienia w Magdeburgu do Warszawy wrócił Józef Piłsudski, twórca Legionów, symbol walki o niepodległość. Na peronie witali go regent, książę Zdzisław Lubomirski i Adam Koc, naczelny komendant utworzonej przez Piłsudskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Tego samego dnia rozpoczęło się rozbrajanie Niemców w Warszawie.
11 listopada 1918 r.
Niemcy podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji, co zakończyło I wojnę światową. W Warszawie Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową na ręce Józefa Piłsudskiego. Od 1937 r. ustawowo obchodzono 11 listopada jako Święto Niepodległości.
13 listopada 1918 r.
Komitet Narodowy Polski w Paryżu został uznany przez Francję za rząd de facto.
14 listopada 1918 r.
Rada Regencyjna przekazała część swoich uprawnień (wojskowych) Józefowi Piłsudskiemu i rozwiązała się.
16 listopada 1918 r.
Józef Piłsudski podpisał depeszę notyfikującą powstanie Niepodległego Państwa Polskiego – „Republiki Polskiej”, którą 19 listopada nadano z aparatu w Cytadeli Warszawskiej.
22 listopada 1918 r.
Józef Piłsudski objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa.
26 grudnia 1918 r.
Do Poznania przybył Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista. 27 grudnia, wybuchło Powstanie Wielkopolskie, które zakończyło się polskim sukcesem i przyłączeniem Wielkopolski do wskrzeszonej Rzeczypospolitej.